Theo Deloitte Việt Nam, mức thuế tối đa 35% trong biểu thuế của Việt Nam ngang với Thái Lan và Philippines, trong khi Singapore chỉ áp mức cao nhất 24%, Malaysia và Myanmar là 30%.
Tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mới nhất, Bộ Tài chính trình Chính phủ mức thuế tối thiểu 5% tương ứng với thu nhập tính thuế trong tháng là 10 triệu đồng (sau khi giảm trừ gia cảnh, chi phí tính thuế khác). Biểu thuế lũy tiến được rút gọn xuống còn 5 bậc, song mức thuế suất tối đa vẫn là 35%, áp dụng với thu nhập tính thuế trên 100 triệu.
Đề xuất điều chỉnh bậc thuế của Bộ Tài chính:
Lý giải, Bộ Tài chính dẫn kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số nước vẫn duy trì thuế suất cao nhất 35% (Thái Lan, Indonesia, Philippines), thậm chí 45% (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ). Theo Bộ này, việc điều chỉnh thuế suất cùng với nâng mức giảm trừ gia cảnh, bổ sung các khoản giảm trừ khác (y tế, giáo dục) sẽ khiến mức điều tiết thuế - tỷ lệ nộp thuế trên tổng thu nhập - giảm.
Song, nhiều ý kiến cho rằng mức thuế này không còn hợp lý, cần đưa xuống thấp hơn. Theo đại diện Công ty TNHH Tư vấn thuế Deloitte Việt Nam, biểu thuế suất lũy tiến hiện nay của Việt Nam đang thuộc nhóm cao trong khu vực Đông Nam Á. Cụ thể, mức thuế tối đa 35% hiện ngang với Thái Lan và Philippines, trong khi Singapore chỉ áp mức cao nhất 24%, Malaysia và Myanmar là 30%.
Deloitte đề xuất Bộ Tài chính điều chỉnh biểu thuế, đồng thời tăng ngưỡng thu nhập tính thuế tại các bậc, đặc biệt ở bậc cao nhất, để phù hợp với tốc độ phát triển kinh tế, thu hút nhân lực chất lượng cao.
Phân tích cụ thể hơn, bà Nguyễn Thùy Dương, Giám đốc, Trưởng bộ phận tư vấn thuế thu nhập cá nhân KPMG Việt Nam, cho biết nhiều quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia hay Philippines hiện chỉ áp thuế suất từ 24-30% cho cùng mức thu nhập từ 80 triệu đồng trở lên.
Đại diện KPMG cũng phân tích tỷ lệ thu nhập tính thuế so với GDP trên đầu người cho thấy ở các bậc 5-25% theo đề xuất, Việt Nam chia khoảng thu nhập khá tương đồng với Indonesia và Thái Lan, bảo đảm tính lũy tiến và phù hợp sức chịu thuế.
Tuy nhiên, ở bậc 35%, Việt Nam đề xuất áp từ 10 lần GDP bình quân đầu người, thấp hơn nhiều so với Thái Lan (20 lần) và đặc biệt là Indonesia (62 lần). Theo bà Dương, điều này khiến nhóm thu nhập khá và cao sớm chịu thuế tối đa, trong khi các nước này chỉ áp dụng cho nhóm thu nhập rất cao.
Bác sĩ, nhân viên y tế Viện Pasteur TP HCM nghiên cứu, xét nghiệm, tháng 8/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Theo một khảo sát được VnExpress thực hiện từ tháng 8 đến nay, khoảng 73% trong gần 12.700 người tham gia lựa chọn phương án thuế suất thu nhập cá nhân cao nhất 20-25%. Chỉ 5% đồng ý chịu thuế cao nhất 35%, trong khi 7% lựa chọn mức tối đa 30%.
Chuyên gia KPMG cho rằng việc điều chỉnh thuế suất cao nhất từ 35% xuống 30% sẽ hợp lý hơn về mặt kinh tế, tiệm cận thông lệ quốc tế, tạo lợi thế cạnh tranh trong thu hút nhân lực chất lượng cao. Quan điểm này cũng được Hội Tư vấn thuế và đại lý thuế TP HCM đồng tình. Trong khi đó, Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam kiến nghị chỉ giữ 4 bậc thuế (5%, 10%, 20% và 30%), thay vì duy trì mức 35% như trong dự thảo.
Ngoài thu hút và giữ chân nhân tài, các chuyên gia thuế còn cho rằng chính sách thuế hấp dẫn còn là một yếu tố then chốt trong quyết định đầu tư của các doanh nghiệp nước ngoài, đồng thời tạo động lực làm giàu chính đáng, hạn chế trốn thuế và chuyển giá.
Mức tối đa nên là 25% cũng được nhiều ý kiến đồng thuận. Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho rằng mức này sẽ khuyến khích, động viên người nộp thuế tốt hơn. Còn theo PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính (Đại học Kinh tế Quốc dân), mức này sẽ phù hợp hơn với thực tiễn thu nhập và đảm bảo tính công bằng - hiệu quả trong điều tiết thuế.
Ông Nghị nhắc lại quan điểm mức thuế cao nhất chỉ nên là 25% do Việt Nam có thu nhập bình quân không cao, nền kinh tế cần tích lũy và đầu tư. Bên cạnh đó, chính sách cũng cần tạo động lực cho người lao động, trong khi thuế thu nhập doanh nghiệp đang ở mức 20%.
"Sau này thu nhập bình quân đầu người đạt ở ngưỡng cao, Việt Nam có thể tăng thuế suất thu nhập cá nhân", ông nêu quan điểm.
Thực tế, GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng liên tục những năm qua, đạt 4.700 USD vào năm ngoái. Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng cao từ 8% trở lên năm nay và hai chữ số giai đoạn tới để vào nhóm các nước thu nhập cao vào 2045.
GS.TS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, ước tính nếu GDP bình quân đầu người của Việt Nam tăng 6,5% liên tục trong 20 năm, tới 2045, chỉ số này sẽ chạm 15.000 USD - ngưỡng thấp nhất trong nhóm thu nhập cao. Nếu tốc độ này được duy trì, Việt Nam có thể đạt thu nhập bình quân đầu người khoảng 20.000 USD vào 2050.
Thuế thu nhập cá nhân đem lại nguồn thu cao thứ 3 trong hệ thống thuế, sau thuế giá trị gia tăng (VAT) và thu nhập doanh nghiệp. Năm ngoái, tổng thu ngân sách Nhà nước lần đầu vượt 2 triệu tỷ đồng. Trong đó, thuế thu nhập cá nhân ước đạt 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước đó. Tỷ trọng loại thuế này chiếm hơn 9,3% trong tổng thu ngân sách Nhà nước, tăng từ mức 5,3% vào 2011.
PGS.TS Phan Hữu Nghị nhìn nhận biểu thuế lũy tiến vốn đảm bảo công bằng theo chiều dọc, nhưng nếu không được thiết kế hợp lý, sẽ làm mất đi động lực lao động, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập bình quân đang có xu hướng tăng nhanh.
"Thu nhập tăng 30% nhưng nếu không nới biên độ và điều chỉnh mức thuế tương ứng, người lao động sẽ chịu phần thiệt", ông nói. Theo chuyên gia, điều này ảnh hưởng đến tâm lý cống hiến và minh bạch trong khai thuế trong dài hạn.
Trường hợp nhà điều hành vẫn duy trì mức thuế suất cao 35%, các chuyên gia cho rằng ngưỡng chịu thuế cần được nâng lên. Ông Nguyễn Văn Được, Giám đốc Công ty Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín nói phương án này có thể giúp bù đắp nguồn hụt thu thuế từ người nộp thuế ở bậc dưới, song nên nâng mức thu nhập áp dụng ngưỡng này lên 120-150 triệu đồng và tăng theo lộ trình, so với mức 100 triệu đồng đang đề xuất.
Đồng tình với quan điểm này, bà Dương cho rằng nếu giữ mức thuế suất cao nhất 35%, Việt Nam cần cân nhắc đặt ngưỡng này ở mức tối thiểu 20 lần GDP trên người (tương đương 2,4 tỷ đồng một năm, theo GDP đầu người 2024) thay vì mức 10 lần hiện nay. Phương án này tương đương với ngưỡng chịu thuế của bậc cao nhất lên 120 triệu đồng một tháng.
Nguồn: vnexpress.net
